Minotaur - człowiek o głowie byka, czy bestia która zagubiła się w labiryncie.
Minotaur jest stworem fantastycznym, znanym w całym zachodnim świecie. Można się domyślać, że wieści o nim dotarły do każdej kultury. Jest przerażającą hybrydą człowieka i byka, do tego mięsożerną. A jednak wokół tego potwora rozgrywał się dość złożony grecki mit, a prawdziwa historia, jaka za nim stoi nie jest zupełnie oczywista. Weźmy byka za rogi.
Mityczna hybryda
Minotaur był niewątpliwie hybrydą człowieka i byka. Najczęściej przedstawia się go, jako mężczyznę z byczą głową. Mniej znane przedstawienia prezentują go nieco na odwrót – jako stwora o byczym ciele i ludzkiej głowie1. Nazwa stworzenia ma prosty rodowód – tłumaczy się ją, jako „byk Minosa”. Niby proste, ale nie oddaje zupełnie istoty i bogatego tła stworzenia. Nie był on bowiem ani cieleśnie ani mentalnie bykiem. Nie był nawet roślinożercą.
Pewnego razu bóg morza Posejdon, posłał królowi Krety – Minosowi, byka. Ten miał złożyć go w ofierze, ale słowa nie dotrzymał. Zesłana przez Posejdona kara była tyleż straszna, co perwersyjna. Królowa Pasifae zapałała do zwierzęcia żądzą. Tak oto urodził się sprzeczny z prawami natury stwór – Minotaur2. Poczucie wstydu oraz nawyki żywieniowe opisywanego stworzenia, sprawiły, że Minos zdecydował się umieścić Minotaura w labiryncie. Obiekt z kolei stworzył Dedal – ten sam, który później wraz z synem – Ikarem próbował ewakuować się przez morze.
Herosi i potwory
Żyłby Minotaur być może długo, choć nieszczęśliwie, gdyby król nie zdecydował się wykorzystać go, jako postrachu. Zmusił, by Ateny cyklicznie przysyłały po 7 chłopców i 7 panien na pożarcie. W wyniku takiej zbrodni, na scenie musiał pokazać się jakiś bohater. I oto pokazał się Tezeusz – jedna z niedoszłych ofiar Minotaura. Młodzieniec już przed wypłynięciem na Kretę dał się poznać jako istotnie człowiek potężnej siły i odwagi. Gdy dotarł na miejsce, zakochała się w nim księżniczka Ariadna. Ta miłość uratowała życie herosa. Labirynt był gmachem prawie niemożliwym do przejścia. Dzięki nici rozpiętej po jego pomieszczeniach – zgodnie z instrukcją kobiety, Tezeusz dotarł do serca labiryntu, zabił Minotaura. Następnie – co było nie mniejszym wyczynem – zdołał wyjść3.
Sekrety Krety
Niewątpliwie każdy mit, czy legenda mają ukryte głęboko ziarno prawdy. W opowieści o Minotaurze wydaje się być to ziarno wyjątkowo okazałe. Otóż w Knossos, w znakomicie zachowanym pałacu pochodzącym z kultury minojskiej, znaleziono freski, których wizerunki obiegły świat. Na nich przedstawiono młodzieńców skaczących przez grzbiet wyjątkowo wielkiego byka4. Wydaje się, że byk w kulturze dawnej Krety był obiektem kultu, podobnie jak w wielu innych miejscach. Dodajmy, że minojskie pałace mają wyjątkowo wiele pomieszczeń, galeryjek i balkonów5. Zgubić się w nich można niczym… w labiryncie.
Fenickie echa
Minotaur bezsprzecznie jest postacią mitologii greckiej. Interesujące jednakże jest podobieństwo stwora do fenicko-punickiego złego bóstwa Molocha. Wyglądem przypominało ono właśnie hybrydę człowieka o byczej głowie. Pomagało swoim wyznawcą w ciężkich chwilach, ale za straszliwą, krwawą cenę. Domeną Molocha był ogień, który podczas rytuałów miał trawić nieszczęśników składanych w ofierze. Badacze jednakże wskazują, że często korzystano jednak z ofiar zastępczych6.
Minotaur w kulturze
Mit o Minotaurze z pewnością jest jednym z najbardziej nośnych w nowoczesnej fantastyce. W świecie „Opowieści z Narnii” C.S. Lewisa, istnieje cała rasa Minotaurów, o byczych głowach. Są to stwory silne i waleczne. Często spotykane po ciemnej stronie, jednakże w części drugiej cyklu: „Książę Kaspian” spotykamy je pośród pozytywnych bohaterów.
Na ekranie mogliśmy podziwiać niezwykle ciekawą graficznie wizję Minotaura w filmie akcji osadzonym w otoczce mitów greckich „Gniew Tytanów”7 . Wydaje się, że twórcy chcieli w jakiś sposób odnieść się do mitycznych źródeł, gdyż oglądać możemy widowiskową walkę głównego bohatera (nie zżymajmy się, ze jest nim Perseusz, a nie Tezeusz) z olbrzymem o przypominających rogi nieregularnych naroślach na głowie. Starcie odbywa się oczywiście wewnątrz szaleńczego, ruchomego labiryntu.
Odniesień do Minotaura w grach fantasy nie sposób zliczyć. Godne uwagi jest, że niemal zawsze są to przedstawiciele licznej rasy stworów, a nie pojedynczy egzemplarz. Seria „Heroes of Might & Magic” szczególnie w części III i V uczyniła z nich jedną z najbardziej pożądanych jednostek. Warto wspomnieć o świecie Warhammer, gdzie słowo Minotaur co prawda nie pada, za to postać hybrydy człowieka i rogacizny jest nad wyraz częsta. Są to tak zwani „beastmen”, którzy wedle legend mogą być liczniejsi nawet niż Ludzie.
Moimi oczami
Moja grafika przedstawia Minotaura zagubionego. To, że żyje w labiryncie nie sprawia, że jest jego panem. Przemierza samotnie korytarze, oczekując spotkania z ofiarą. A może wybawienia z egzystencji, której nie wybrał? Żyje, niczym zagubione zwierzę, którym przecież jest, a dwoista natura – byka i mężczyzny, tylko pogłębia niedolę. To jest labirynt, z którego wyjścia nie znajdzie.
Zajrzyj koniecznie do Leksykonu Fantastycznych Stworzeń pracowni ISKRAVA, gdyż tam znajdziesz opisy, historie i zanurzenie we współczesnej kulturze wielu niezwykłych stworów. Obserwuj mnie na Facebooku, gdyż w każdy poniedziałek pojawia się nowy wpis!
Bibliografia
pl.wikipedia.org,
poezja.org,
Jan Parandowski „Mitologia”, Londyn 1992 r.,
rental-center-crete.com,
L. Impelluso, „Mity, bogowie i herosi w sztuce”, wyd. Arkady 2010,
G. J. Bellinger „Leksykon mitologii. Mity ludów i narodów świata”, Warszawa 2005,
„Gniew Tytanów”, reż. Jonathan Liebesman, Hiszpania/USA, 2012 r.
Niech rozbłysną iskry!
Kliknij i zamów swój niepowtarzalny,
ręcznie malowany kubek!
ZamówNapisz do mnie
