Elfy Świętego Mikołaja
Elfy Świętego Mikołaja to szare eminencje Świąt Bożego Narodzenia. Wiele o nich słyszało, ale chętnych do opowiadania o spotkaniach z nimi brak. Istotnie, żyją w cieniu swojego – no właśnie, kogo? Pana? Przyjaciela? Przewodnika? Pracodawcy? Ponieważ wchodzimy w grudniowy klimat mikołajowych tradycji, postaramy się prześledzić fenomen bardzo konkretnej grupy stworów, pracujących dla Świętego Mikołaja.
Żeby dotrzeć do sedna czym są elfy Świętego Mikołaja, niewątpliwie trzeba poznać jego samego. Z pewnością każdy zna Mikołaja. Jest to starszy pan, z widoczną nadwagą. Zdecydowanie jest rasy białej. Ma długą białą brodę, rumianą twarz i dobrotliwe usposobienie. Ubiera się na czerwono, choć jego strój obszywany jest białym futrem. Na głowie nosi niedorzeczną szlafmycę, zaś na nogach – solidne skórzane glany. Takiego Mikołaja znamy wszyscy… od niedawna.
Mikołaj znany i nieznany
Pierwowzór naszego Mikołaja to Święty Kościoła Katolickiego i Prawosławnego – Mikołaj z Myry. Osierocony za młodu, majętny, a jednak pobożny człowiek, urodził się w Licji. Niewątpliwie wsławił się obdarowywaniem ubogich, niejednokrotnie po kryjomu1. Za sprawą niezwykłego zbiegu okoliczności (lub boskiej interwencji) został biskupem Myry. Po śmierci poprzednika, wierni mieli widzenie, że należy wybrać na urząd biskupi tego, kto pierwszy przyjdzie do kościoła. Święty Mikołaj, jeszcze zanim przybrał znany dziś wizerunek, był otoczony powszechnym szacunkiem. Dodajmy, że świętych Mikołajów z różnych stron świata i różnych czasów było nie mniej niż dziesięciu.
Obecnie uważa się, że Święty Mikołaj w okresie Świąt Bożego Narodzenia obdarowuje grzeczne dzieci prezentami. Prezenty dostarcza na saniach, ciągniętych przez magiczne latające renifery (z resztą, czy nie zastanawia was skąd w nich ta magia?). Obecny czerwono – biały wizerunek naszego jegomościa opracowała… Coca Cola Company, na potrzeby kampanii reklamowej2. Efekt przerósł najśmielsze oczekiwania. Dodajmy, że Mikołaj promował napoje chłodzące innych firm już od 1915 r.
Jak Mikołaj jest w stanie oczywiście pomieścić na saniach miliardy prezentów i wykonać miliardy kursów jednej nocy, pozostawmy wyobraźni. Godne uwagi, jest to że przez resztę roku, Święty Mikołaj zamieszkuje Laponię, albo alternatywnie – Biegun Północny. Razem z nim, w niedużej wiosce, przebywają elfy Świętego Mikołaja3. Docieramy tu istotnie do sedna sprawy.
Elfy, czy może ktoś zupełnie inny?
Jeśli sięgające dorosłemu mężczyźnie do kolan stworzenia, pracujące w warsztatach zabawkarskich, nie przystają ci do wyniosłych pobratymców Legolasa z Władcy Pierścieni, to tym tropem trzeba podążać. Jak to się bowiem stało, że ta sama nazwa kryje tak różne humanoidalne rasy? Dodajmy, że elfy jako takie wywodzą się ze skandynawskich mitów i stanowią istoty pośrednie między ludźmi, a bogami4. Z takiego, pierwotnego znaczenia, wychodzą autorzy klasycznej fantastyki z J.R.R. Tolkienem na czele. W europejskiej kulturze elfy przybrały i drugie oblicze – duszków żyjących w lasach i rzekach. Wydaje się, że koncepcja elfów Świętego Mikołaja zbliża się do tego drugiego oblicza. Odpowiada ono również polskiemu wizerunkowi skrzatów – małych istot, strzegących skarbów w dzikich i odludnych miejscach6.
Elfy Świętego Mikołaja jakie znamy wyłoniły się z artystycznych inspiracji w XIX w. Bez wątpienia jako główne źródło wskazuje się zgodnie poemat „A visit from St Nicholas”5 . Godne uwagi jest, że w jego treści sam Mikołaj został opisany, jako stary, wesoły elf. W najbardziej pierwotnej wersji Święty Mikołaj miałby być zatem „pierwszym pośród równych”.
Jeśli prześledzimy obrazy elfów Świętego Mikołaja – ich wygląd, wzrost i ubiór, istotnie możemy dojść do podobnych wniosków. Krępe, przysadziste, różnią się od swojego pryncypała głównie wzrostem i brakiem brody. A strój jest zielonym odpowiednikiem tego, który nosi Mikołaj. Nawet czapka, z nikomu niepotrzebnym pomponem, jest bliźniaczo podobna.
Co robią elfy i po co?
Popkulturowe źródła podają, że bez elfów Święty Mikołaj nie mógłby wyprodukować dostatecznej ilości prezentów dla dzieci, ani załadować ich na sanie. Można wręcz spotkać się z głosami, że elfy Świętego Mikołaja czytają skierowane do niego listy, a nawet zajmują się monitorowaniem dzieci i kontrolowaniem ich, przyjmując kryterium „grzeczności”7. Czymkolwiek „grzeczność” jest.
Niewątpliwie elfy są technicznie uzdolnione. Są w stanie wykonać zamówione przez dzieci przedmioty – głównie zabawki. Robią to sprawnie, dokładnie i w dużych seriach. W tym przypominają krasnoludy, wywodzące się z nordyckich mitów8. Zasady na jakich współpracują ze światowymi koncernami zabawkarskimi pozostają nieznane. Interesujące i nieznane szerszej publiczności są również zasady wynagradzania elfów. Czy dostają jedynie wikt i opierunek, czy Mikołaj jest dla nich jednak pracodawcą? Czemu obsługują i imieniny Mikołaja i często też Boże Narodzenie w niektórych regionach? I dlaczego żyją i pracują za kołem podbiegunowym? Konkludując stwierdźmy, że nie na każde pytanie jest odpowiedź.
Moimi oczami
Moja grafika przedstawia chwilę wytchnienia w zapracowanym życiu elfa Świętego Mikołaja. Mój elf lubi opuścić stanowisko pracy i udać się na łono zimowej natury. Mój elf jest mały. Mały, niczym mysz, z którą udało mu się zaprzyjaźnić. Pod zadaszeniem z muchomorów siedzą i cieszą się grudniowym słońcem. Mróz im nie straszny, a gorączka Świąt jeszcze daleko przed nimi.
Jeśli jesteś zainteresowany stworzeniem kubka, z fantastycznym stworem, specjalnie dla Ciebie, to zapraszam do kontaktu. Odwiedź też koniecznie mój fanpage na Facebooku.
Bibliografia
https://www.niedziela.pl/artykul/35331/nd/Swiety-Mikolaj—%E2%80%9Epatron-daru-czlowieka,
http://www.zhppgk.org/galezie/skrzaty/co_to_jest_skrzat.htm; „Prawdziwa historia stworów fantastycznych; fakty, relacje, dokumenty”, Warszawa 2001,
https://www.listymikolaja.pl/czym-zajmuja-sie-elfy-swietego-mikolaja.html,
Jak w przypisie 2.
